وبلاگ شخصی -احمد سوری

در این روش پس از افزایش سرمایه، قیمت جدید سهام (قیمت تئوریک) را می‌توان به صورت زیر محاسبه کرد:

مثال ۱:

فرض کنید قیمت هر سهم شرکت «الف» در بازار بورس تهران ۴,۰۰۰ ریال است و این شرکت از محل سود انباشته ۶۰ درصد افزایش سرمایه می‌دهد. طبق فرمول مذکور، قیمت هر سهم جدید بعد از افزایش سرمایه به صورت زیر محاسبه خواهد شد:

همان‌طور که مشاهده می‌کنید با افزایش سرمایه، قیمت هر سهم کاهش می‌یابد اما از طرف دیگر به میزان درصد افزایش سرمایه به تعداد سهام هر سرمایه‌گذاری نیز اضافه خواهد شد. در مثال مذکور اگر شخصی پیش از افزایش سرمایه ۱,۰۰۰ سهم ۴,۰۰۰ ریالی این شرکت را داشته باشد؛ هم اکنون با افزایش ۶۰ درصدی سرمایه شرکت، تعداد سهام وی نیز ۶۰ درصدد بیشتر خواهد شد و دارای ۱,۶۰۰ سهم ۲,۵۰۰ ریالی خواهد بود در واقع آن ۶۰۰ سهام جدید سهام جایزه او خواهد بود.

مثال ۲:

به یک مثال واقعی از این نوع افزایش سرمایه توجه کنید:

طبق اعلامیه صدور مجوز افزایش سرمایه بانک دی مورخ ۰۸/۰۹/۱۳۹۴ که در سایت کدال درج شده است، این بانک مجاز به افزایش سرمایه ۲۸ درصدی از محل سود انباشته است (قرار است سرمایه بانک از ۵,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال به ۶,۴۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال افزایش یابد).

با توجه به این که قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی قبل از مجمع افزایش سرمایه آن ۱,۵۱۵ ریال بود، قیمت تئوریک سهم را برای روز بازگشایی محاسبه می‌کنیم.

قیمت جدید هر سهم

قیمت جدید هر سهم

قیمت جدید هر سهم بانک دی

همان‌طور که مشاهده می‌کنید قیمت تئوریک سهم ۱,۱۸۳ ریال خواهد بود که ممکن است در روز بازگشایی بر اثر عرضه و تقاضا بالاتر از این قیمت باز شود در این صورت دارندگان سهم سود خواهند کرد. البته این احتمال دارد که قیمت بازگشایی کمتر از قیمت تئوریک بوده و دارنده سهم با زیان مواجه شود. (توضیحات تکمیلی در مورد بازگشایی در انتهای مطلب).

دارندگان سهام با افزایش سرمایه شرکت، افزایش ۲۸ درصدی در تعداد سهام خود خواهند داشت. یعنی اگر شخصی قبلا ۱۰۰ سهم بانک دی را داشت با افزایش ۲۸ درصدی سهم، دارای ۱۲۸ سهم خواهد شد.

مثال ۳:

فرض کنید قیمت هر سهم شرکت «ب» در بازار بورس تهران ۹,۰۰۰ ریال است و این شرکت از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها افزایش سرمایه‌ای ۱۲۵درصدی خواهد داشت. فرمول محاسبه قیمت جدید هر سهم شرکت «ب» مانند فرمول دو مثال قبل خواهد بود و به این ترتیب می‌بینیم که:

فرمول محاسبه قیمت جدید هر سهم

با افزایش ۱۲۵ درصدی سرمایه شرکت «ب»، تعداد سهام سرمایه‌گذاران قبلی نیز ۱۲۵ درصد افزایش خواهد یافت و چنانچه سرمایه‌گذاری در زمان افزایش سرمایه شرکت ۱,۰۰۰ سهم ۹,۰۰۰ ریالی داشته است، اکنون دارای ۲۲۵۰ سهم ۴,۰۰۰ ریالی خواهد بود.

مثال ۴:

به یک مثال واقعی از این نوع افزایش سرمایه توجه کنید:

طبق اعلامیه صدور مجوز افزایش سرمایه شرکت فراورده‌های‌ نسوز ایران‌ (با نماد کفرا) مورخ ۲۶/۱۲/۱۳۹۴ که در سایت کدال درج شده است، این شرکت مجاز به افزایش سرمایه با مشخصات زیر شد:

۱۷۴ درصد افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها (افزایش سرمایه شرکت از ۱۳۶,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال به ۳۷۲,۸۸۵,۷۵۴,۰۰۰ ریال) قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی قبل از مجمع ۹,۳۹۲ ریال بود. برای محاسبه قیمت تئوریک سهم در روز بازگشایی به صورت زیر عمل خواهیم کرد:قیمت جدید هر سهم در نماد کفرا

توجه داشته باشید که در این مثال با توجه به اعشاری بودن میزان افزایش سرمایه، بعضی ارقام تقریبی محاسبه شده‌ است. همان‌طور که مشاهده می‌کنید قیمت تئوریک سهم ۳,۴۲۵ ریال خواهد بود که ممکن است در روز بازگشایی بر اثر عرضه و تقاضا بالاتر از این قیمت باز شود در این صورت دارندگان سهم سود خواهند کرد. البته این احتمال دارد که قیمت بازگشایی کمتر از قیمت تئوریک باشد و دارنده سهم با زیان مواجه شود. دارندگان سهام با افزایش سرمایه شرکت، افزایش ۱۷۴ درصدی در تعداد سهام خود خواهند داشت. یعنی اگر شخصی قبلا ۱۰۰ سهم ۹,۳۹۲ ریالی کفرا را داشته با افزایش ۱۷۴ درصدی سهم، دارای ۲۷۴ سهم ۳,۴۲۵ ریالی خواهد شد.
برای آشنایی کامل با سایت کدال، مطالعه این مقاله را به شما توصیه می‌کنیم.

افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران و مطالبات حال شده

در این روش برای محاسبه قیمت تئوریک هر سهم پس از افزایش سرمایه، این فرمول مورد استفاده قرار می‌گیرد:

فرمول محاسبه قیمت جدید هر سهم

در سه مثال زیر افزایش سرمایه‌ها همگی از محل آورده نقدی سهامداران و مطالبات آن‌هاست و فرض بر این است که سهامداران فعلی حق استفاده ازحق تقدم را برای خود محفوظ داشته‌اند.

مثال ۵: افزایش سرمایه از محل صرف سهام

فرض کنید قیمت هر سهم شرکت «ج» در بازار بورس تهران ۶,۰۰۰ ریال است و این شرکت از محل مطالبات و آورده نقدی ۲۰۰ درصد افزایش سرمایه می‌دهد و به ازای هر سهم جدید ۶,۰۰۰ ریال از سهامداران مطالبه می‌کند. قیمت هر سهم جدید و همچنین قیمت حق تقدم این سهم به صورت زیر خواهد بود:

فرمول محاسبه قیمت جدید هر سهم

مشاهده کردید که قیمت جدید سهم بعد از افزایش سرمایه تغییری نکرد؛ زیرا مبلغی که شرکت برای هر سهم مطالبه کرده است دقیقا همان قیمت بازار است. در اینجا شرکت بابت هر سهم اصطلاحا ۵,۰۰۰ ریال صرف سهام و ۱,۰۰۰ ریال بابت ارزش اسمی سهام را از سهامداران دریافت کرده است.

مثال ۶:

فرض کنید قیمت هر سهم شرکت «د» در بازار بورس تهران ۶,۰۰۰ ریال باشد و این شرکت از محل مطالبات و آورده نقدی ۱۵۰ درصد افزایش سرمایه می‌دهد و به ازای هر سهم جدید ۳,۰۰۰ ریال از سهامداران مطالبه می‌کند که در حقیقت ۱,۰۰۰ ریال قیمت اسمی هر سهم و ۲,۰۰۰ ریال به عنوان صرف سهام خواهد بود. قیمت هر سهم جدید و همچنین قیمت حق تقدم این سهم به صورت زیر خواهد بود.

فرمول محاسبه قیمت جدید هر سهم

همان‌طور که در بالا اشاره شد، در این مثال شرکت «د» بابت هر سهم ۲,۰۰۰ ریال صرف سهام و ۱,۰۰۰ ریال بابت ارزش اسمی سهام از سهامداران دریافت کرده است. در این مثال سهامداران قبلی که ارزش هر سهم آن‌ها ۶,۰۰۰ ریال بود در حال حاضر به ازای هر سهم مجاز به استفاده از ۱٫۵ سهم حق تقدم خواهند بود و در واقع ارزش دارایی آنان تغییری نکرده است؛ زیرا ارزش ۱٫۵ سهم حق تقدم معادل (۱,۲۰۰*۱٫۵)=۱,۸۰۰ ریال و ارزش سهم جدیدش معادل ۴,۲۰۰ ریال خواهد بود که به لحاظ ارزش برابر با همان ۶,۰۰۰ ریال قبل است.

در این شرایط سهامداران می‌توانند مبلغ تعیین شده از سوی شرکت را پرداخت کنند و حق تقدم خود را که در آینده تبدیل به سهم خواهد شد دریافت کنند یا حق تقدم خود را در زمان تعیین شده بفروشند.

مثال ۷: از محل آورده نقدی به میزان ارزش اسمی

این مثال متداول‌ترین و رایج‌ترین روش در ایران به حساب می‌آید. در این روش فقط به اندازه ارزش اسمی‌به عنوان آورده نقدی از سهامداران مطالبه می‌شود.

فرض کنید قیمت هر سهم شرکت «ه‍» در بازار بورس تهران ۶,۰۰۰ ریال است و این شرکت از محل مطالبات و آورده نقدی ۳۰۰ درصد افزایش سرمایه داده و به ازای هر سهم جدید ۱,۰۰۰ ریال (یعنی همان ارزش اسمی) از سهامداران مطالبه می‌کند. قیمت هر سهم جدید و همچنین قیمت حق تقدم سهم این شرکت به صورت زیر خواهد بود.

فرمول محاسبه قیمت جدید هر سهم

در مثال فوق به ازای هر سهم ۳ عدد حق تقدم به سهامدارن قبلی تعلق می‌گیرد که مجموع آن با قیمت جدید هر سهم ، ارزش دارایی وی تغییری نخواهد کرد.

مثال ۸: یک مثال واقعی از این نوع افزایش سرمایه

طبق اعلامیه صدور مجوز افزایش سرمایه شرکت سیمان سپاهان‌ (با نماد سپاها) مورخ ۱۳۹۴/۱۰/۲۷ که در سایت کدال درج شده است، این شرکت مجاز به افزایش سرمایه با مشخصات زیر شد:

۱۶٫۶۷ درصد افزایش سرمایه از محل مطالبات حال شده سهامداران و آورده نقدی ( افزایش سرمایه شرکت از ۱,۸۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال به ۲,۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال).

قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی قبل از مجمع ۱,۰۲۳ ریال بود. طبق مطالبی که گفته شد قیمت تئوریک سهم در روز بازگشایی به روش زیر محاسبه خواهد شد:

قیمت جدید هر سهم نماد سپاها

همان‌طور که مشاهده می‌کنید قیمت تئوریک هر سهم ۱,۰۱۹ ریال خواهد بود. از این پس فرد به ازای هر ۶ سهم، ۱ گواهی حق تقدم دریافت خواهد کرد که اگر بخواهد این حق تقدم تبدیل به سهم شود به ازی هر ۱ گواهی حق تقدم نیز باید ۱۰۰ تومن به حساب شرکت واریز کند.

نکته: در زمان افزایش سرمایه به هر یک از روش‌ها، قیمت سهام آن نماد کاهش پیدا می‌کند.

بر اساس روش محاسبه قیمت تئوریک هر سهم جدید، با کاهش قیمت سهام پس از افزایش سرمایه، ارزش دارایی افراد بعد از افزایش سرمایه تغییری نمی‌کند. زیرا به همان میزان (درصد افزایش سرمایه) بر تعداد سهام سرمایه‌گذاران قبلی اضافه می‌شود. در واقع اگر بخواهیم خیلی شفاف بیان کنیم مثل این است که بگوییم شما ۱۰ سهم ۵,۰۰۰ ریالی دارید یا ۲۰ سهم ۲۵۰۰ ریالی. در هر دو حالت ارزش دارایی شما ۵۰,۰۰۰ ریال خواهد بود.

فرمول‌های ارائه شده برای محاسبه قیمت تئوریک سهم پس از افزایش سرمایه است و پیش‌بینی می‌شود که سهم پس از افزایش سرمایه در محدوده قیمت‌های به ‌دست آمده بازگشایی شود. بدیهی است با توجه به روند عرضه و تقاضا در بازار ممکن است قیمت جدید سهم بیشتر یا کمتر از قیمت‌های به ‌دست آمده معامله شود.

سهامداران پس از شرکت در افزایش سرمایه از محل آورده نقدی، در مهلت تعیین شده (که معمولا ۶۰ روز است) می‌توانند در صورت تمایل مبلغ مطالبه شده را در مهلت مقرر به حساب شرکت واریز می‌کنند تا در زمان مشخص حق تقدم‌های آن‌ها تبدیل به سهم شود یا این که از طریق سامانه معاملاتی نسبت به فروش حق تقدم‌‌ها اقدام کنند. همان‌طور که در مثال ۷ بیان شد، معمولا در ایران این روش کاربرد بیشتری دارد و در این حالت سهامدار باید به ازای هر سهم جدید، مبلغ یک هزار ریال (قیمت اسمی سهم) را به حساب شرکت واریز کند تا در زمان مشخصی حق تقدم‌های آن تبدیل به سهم شود. البته باید توجه داشت که در برخی موارد اگر سهامدار مطالباتی از شرکت داشته باشد (مثلاً مطالبات ناشی از سود سهام)، می‌تواند از محل مطالبات این مبلغ را پرداخت کند.
افزایش سرمایه از محل سلب حق تقدم سهام

مثال ۹: یک مثال واقعی از این روش

با توجه به افزایش سرمایه اخیر گروه سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی (سمگا) از طریق سلب حق تقدم، در ادامه روند قیمت جدید، این سهم را به همراه نکات مربوطه به عنوان مثال ارائه خواهیم کرد:

طبق مصوبه مجمع عمومی فوق‌العاده شرکت سمگا مورخ ۱۳۹۴/۱۱/۲۰ مقرر شد که سرمایه شرکت از مبلغ ۸۰۰ میلیارد ریال به مبلغ ۲،۰۰۰ میلیارد ریال، از محل آورده نقدی سهامداران جدید (سلب حق تقدم از سهامداران فعلی و اعطای سهام جایزه به آنان) افزایش یابد. به این منظور تعداد ۳۴۲،۸۵۷،۱۴۳ حق تقدم این شرکت برای پذیره‌نویسی عمومی ‌از ابتدای وقت اداری روز سه شنبه مورخ ۱۸/۱۲/۱۳۹۴ آغاز و تا پایان وقت اداری روز دوشنبه مورخ ۲۴/۱۲/۱۳۹۴ به مدت ۷ روز عرضه شود.

سرمایه قبل از افزایش سرمایه ۸۰۰ میلیارد ریال، سرمایه بعد از افزایش سرمایه ۲۰۰۰ میلیارد ریال (میزان افزایش سرمایه در این شرکت برابر با ۱۲۰۰ میلیارد ریال است). ارزش اسمی هر سهم ۱۰۰۰ ریال و مبلغی که شرکت از سهامداران جدید به ازای هر سهم مطالبه می‌کند ۳۵۰۰ ریال است.

با توجه به این که سهامداران فعلی حق استفاده از حق تقدم را از خود سلب کرده‌اند، قیمت تئوریک هر سهم و قیمت هر حق تقدم بعد از افزایش سرمایه چقدر خواهد بود؟

از آن جا که افزایش سرمایه برابر با ۱۲۰۰ میلیار ریال بوده و قیمت تعیین‌شده هر سهم برای سهامداران جدید ۳۵۰۰ ریال است؛ تعداد ۳۴۲،۸۵۷،۱۴۳ حق تقدم این شرکت از اول وقت اداری روز سه شنبه مورخ ۱۸/۱۲/۱۳۹۴ تا پایان وقت اداری روز دوشنبه مورخ ۱۲۴/۱۲/۱۳۹۴ به فروش رسید.

یعنی با فروش ۳۴۲۸۵۷۱۴۳ سهم به قیمت هر سهم ۳۵۰۰ ریال به سهامداران جدید، مبلغ ۱۲۰۰ میلیارد ریال تامین می‌شود و سرمایه به مبلغ ۲۰۰۰ میلیارد ریال می‌رسد. از طرفی دیگر باید توجه داشت که بر اساس آن که سرمایه ثبت شده در اساسنامه بر مبنای ارزش اسمی (۱۰۰۰ریال) هر سهم است، تعداد برگه سهم‌های شرکت باید ۲ میلیارد برگه باشد (تا حاصل ضرب تعداد سهام در قیمت اسمی‌ برابر با ۲۰۰۰ میلیارد ریال شود).

افزایش سرمایه از محل سلب حق تقدم سهام

در واقع ۸۰۰ میلیون برگه سهم از قبل وجود داشت و تعداد ۳۴۲۸۵۷۱۴۳ برگه سهم جدید هم که تازگی به فروش رسید و تا رسیدن به ۲ میلیارد برگه سهم، ۸۵۷۱۴۲۸۵۷ برگه سهم باقی می‌ماند. تعداد ۸۵۷۱۴۲۸۵۷ برگه سهم باقی‌مانده باید بین سهامداران قبلی به نسبت دارایی سهام آن‌ها تقسیم شود. حال کافی است ۸۵۷۱۴۲۸۵۷ برگه سهم باقی‌مانده را بر ۸۰۰ میلیون برگه سهم (تعداد برگه‌های پیش از افزایش سرمایه) تقسیم کنیم تا به همان نسبت بین سهامداران قبل، سهم توزیع شود.

افزایش سرمایه از محل سلب حق تقدم سهام

بنابراین اگر فرض کنیم شما ۱۰۰۰ سهم سمگا را پیش از افزایش سرمایه داشته‌اید، اکنون ۱۰۷۱ سهم دیگر به شما تعلق می‌گیرد و دارای ۲۰۷۱ سهم خواهید بود.

قیمت پایانی سهم در ۱۸ بهمن ۱۳۹۴ و قبل از برگزاری مجمع ۸,۵۲۷ ریال بود و بعد از مجمع اولین قیمت سهم بعد از بازگشایی (۳ اسفند ۱۳۹۴) ۴,۳۵۴ ریال قیمت دارد (البته شرکت ۱,۰۰۰ ریال نیز سود تقسیم کرده است).

حال با مثال شرایط یک سهامدار این شرکت را بعد از حضور در این نوع افزایش سرمایه شرح می‌دهیم. فرض می‌کنیم فردی ۱,۰۰۰ سهم این شرکت را قبل از افزایش سرمایه در قیمت ۸,۵۰۰ تومان خرید کرده است. بعد از افزایش سرمایه او دارای ۱,۰۰۰ سهم اصلی و ۱,۰۷۱ سهم جدید است. این فرد باید این ۲,۰۷۱ سهم خود را حدودا به قیمت ۴,۱۰۵ ریال به فروش برساند تا ارزش دارایی‌های او حفظ شود (در این محاسبه دیگر سود تقسیمی ‌شرکت را لحاظ نکردیم) و در واقع درمی‌یابیم افرادی که سهم را قبل از افزایش سرمایه خریدند نسبت به افرادی که به تازگی سهم را ۳,۵۰۰ ریال خریدند، بهای بیشتری پرداخت کرده‌اند.

بار دیگر یادآوری می‌شود که در کلیه موارد و مثال‌های بالا قیمت تئوریک سهم با قیمت بازگشایی سهم روی تابلو معاملات ممکن است متفاوت باشد و بر اساس معیارهای مختلفی مثل جو روانی بازار یا چشم‌انداز خود شرکت یا … قیمت بازگشایی با قیمت تئوریک مورد محاسبه ما، اختلاف چندانی داشته باشد که جلوتر توضیح خواهیم داد.
افزایش سرمایه از محل سود انباشته و آورده نقدی سهامدارن (تلفیق دو روش)

گاهی شرکت‌ها مقداری از مبلغ افزایش سرمایه را به صورت اندوخته یا سود انباشته در اختیار دارند، ولی این مقدار برای افزایش سرمایه مورد نظر کافی نیست. در این حالت شرکت می‌تواند جهت افزایش سرمایه از روش اول و دوم یعنی افزایش سرمایه از محل سود انباشته و اندوخته و از محل آورده نقدی سهامداران و مطالبات آن‌ها به طور هم‌زمان استفاده کند که در واقع باید از فرمول تلفیقی زیر استفاده کرد.

فرمول ارزش هر حق تقدم

مثال ۱۰: افزایش سرمایه از محل آورده + انباشته

فرض کنید قیمت هر سهم شرکت «و» در بازار بورس تهران ۳۰۰۰ ریال است و این شرکت قصد ۱۵۰ درصد افزایش سرمایه دارد اما ۵۰ درصد این افزایش سرمایه از محل سود انباشته و ۱۰۰ درصد دیگر این افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران خواهد بود. شرکت به ازای هر سهم جدید که در واقع مربوط به آورده سهامداران است ۱۰۰۰ ریال (یعنی همان ارزش اسمی) از سهامداران مطالبه می‌کند. قیمت هر سهم جدید و همچنین قیمت حق تقدم این سهم به صورت زیر خواهد بود.

فرمول ارزش هر حق تقدم

در این مثال نیز فرض کنید فردی ۱۰۰۰ سهم از این شرکت را داشته است. بعد از افزایش سرمایه به ازای هر سهم بابت افزایش سرمایه از آورده، ۱ عدد حق تقدم به فرد تعلق می‌گیرد که اگر ۱۰۰۰ ریال ارزش اسمی سهم را پرداخت کند نهایتا به همراه تعداد سهام تعلق گرفته به فرد از محل انباشته تعداد سهام فرد به ۲۵۰۰ سهم خواهد رسید.

مثال ۱۱: یک نمونه واقعی از این نوع افزایش سرمایه

طبق اعلامیه صدور مجوز افزایش سرمایه شرکت قطعات اتومبیل ایران‌ (با نماد ختوقا) مورخ ۱۳۹۴/۰۷/۰۵ که در سایت کدال درج شده است، این شرکت مجاز به افزایش سرمایه با مشخصات زیر شد:

۱۴۴ درصد افزایش سرمایه از محل آورده + انباشته (افزایش سرمایه شرکت از ۲۶۶,۶۳۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال به ۶۵۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال).

از آن جایی که افزایش سرمایه از هر محل برابر است، در واقع ۷۲ درصد از محل آورده نقدی سهامداران و مطالبات و ۷۲ درصد از محل سود انباشته خواهد بود. قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی قبل از مجمع ۱,۹۰۲ ریال است. حال می‌خواهیم قیمت تئوریک سهم را برای روز بازگشایی محاسبه کنیم. توجه داشته باشید در این مثال به دلیل رقم اعشار در درصد افزایش سرمایه بعضی ارقام تقریبی محاسبه شده‌اند.

فرمول جدید هر سهم ختوقا

در این مثال اگر کسی ۱۰۰ سهم ختوقا را داشت و در افزایش سرمایه شرکت می‌کرد، ۷۲ عدد حق تقدم و ۷۲ عدد سهم به تعداد قبل او اضافه می‌شد و با محاسبات بالا می‌توانست ارزش تئوریک هر سهم و حق تقدم را محاسبه کند. مجددا قابل ذکر است که در روز بازگشایی بر اثر عرضه و تقاضا، ممکن است قیمت بالاتر یا پایین‌تر از قیمت تئوریک باز شود