وبلاگ شخصی -احمد سوری

نویسنده: دکتر سعید براتی
 

موارد معاف از مالیات حقوق و بیمه

۱. موارد مشمول بیمه و مالیات کدامند؟

۲. حق بیمه چطور محاسبه می‌شود؟
    
۳. آیا به سنوات مالیات تعلق می گیرد؟
    
۴. موارد شامل مالیات در لیست حقوق و دستمزد
    
۵. فعالیت‌های مشمول معافیت حق بیمه سهم کارفرما

موضوع مورد بحث این مقاله معافیت از بیمه و مالیات است.

به طور کلی در بحث شمولیت بیمه همواره فرمول کلی ذیل مدنظر قرار می‌گیرد :

مزایای غیرنقدی مشمول بیمه نیست اما کلیه‌ی مزایای نقدی غیر از مواردی که خود سازمان تامین اجتماعی اعلام کند، مشمول بیمه است.

برخلاف نظر عموم که مزایای نقدی مستمر را در این فرمول لحاظ می‌کنند و در نظر عموم عبارت مستمر حداقل چهار پرداخت (فصلی) را شامل می‌شود، از نظر کارشناسان سازمان تأمین اجتماعی هر پرداختی که بیش از یک‌بار در سال صورت گیرد مستمر تلقی می‌شود.

موارد معاف از مالیات حقوق و بیمه در سال ۹۹ و ۱۴۰۰

موارد معاف از بیمه و موارد معاف از مالیات حقوق، مطابق اعلام سازمان تامین اجتماعی در سایت رسمی این سازمان (www.tamin.ir) عبارتند از:

    
بازخرید ایام مرخصی؛
هزینه عائله‌مندی؛
هزینه‌های سفر و فوق العاده ماموریت؛
عیدی و پاداش آخر سال؛
مابه التفاوت کمک هزینه مسکن خوار و بار در ایام بیماری؛
حق شیر؛
پاداش نهضت سوادآموزی؛
حق تضمین کسر صندوق؛
خسارت اخراج و مزایا پایان کار (سنوات)؛
پاداش افزایش تولید

این موارد تنها معافیت‌های مالیات حقوق  به حساب می‌آیند. سایر هزینه‌های ثبت شده در فیش حقوقی کارمندان در زمره موارد موارد مشمول بیمه تأمین اجتماعی و حقوق قرار می‌گیرند. با مراجعه به صفحه حقوق و دستمزد می‌توانید اطلاعات بیشتری در این زمینه به دست آورید.

موارد مشمول مالیات بیمه و مالیات

موارد مشمول بیمه و مالیات کدامند؟

غیر از موارد ذکرشده هر پرداختی که به کارمند صورت بگیرد از قبیل حق ایاب‌وذهاب، هزینه تلفن، حق غذا و‌سرپرستی و غیره.

چنانچه این پرداخت به‌صورت رسمی وارد فیش کارمندان شود، این موارد مشمول بیمه و مالیات خواهد بود. این موارد در حسابرسی بیمه که توسط کارشناسان موسسه حسابرسی تامین اجتماعی صورت می گیرد، اهمیت بسیار زیادی دارند.

نکته: سقف مزایای مشمول بیمه هفت برابر حداقل حقوق اعلامی در هرسال خواهد بود و بیشتر از آن معاف است.

در بحث مالیات تمامی پرداخت‌های صورت گرفته به کارمندان اعم از نقدی و غیر نقدی مشمول مالیات حقوق است؛
منتها مهم‌ترین معافیت‌های ذکرشده در قانون به شرح ذیل است:

معافیت سالانه که توسط دولت اعلام می‌شود و برای سال ۱۴۰۰ رقم ۴۰۰ میلیون ریال است.

افزون بر آن سنوات، خسارت اخراج، حقوق ایام مرخصی استفاده نشده، حقوق بازنشستگی یا مستمری پرداختی به وراث که به هنگام بازنشستگی یا از کارافتادگی به حقوق بگیر پرداخت می‌شود.
هزینه‌های سفر و فوق العاده ماموریت مرتبط با شغل
عیدی و پاداش اخر سال به میزان یک دوازدهم معافیت سالانه
مزایای غیرنقدی به میزان دو-دوازدهم معافیت سالانه (سال ۱۴۰۰ معادل ۸ میلیون تومان بصورت کالا .. یا بن خرید کالا از فروشگاه، لازم است بدونید بن حقوق مشمول است چون نقدی پرداخت می‌شود).
هزینه‌های درمان (شامل دو - هفتم بیمه تامین اجتماعی کارمند؛ و بیمه‌های تکمیلی خود و اعضای خانواده)
حقوق نیروهای مسلح غیر از موارد ذکر شده کلیه‌ی پرداختی‌های مستقیم به کارمندان باید وارد جدول مالیات حقوق شده و مالیات آن از حقوق کارمندان کسر و تا پایان ماه بعد به حساب دارایی واریز گردد.

بیمه تامین اجتماعی چیست؟ حق بیمه تامین اجتماعی چگونه پرداخت می شود؟

سازمان تامین اجتماعی به عنوان قدیمی ترین و بزرگترین سازمان بیمه ای کشور است که وظیفه پوشش اجباری بیمه کارگران، حقوق بگیران و پوشش اختیاری صاحبان مشاغل آزاد را بر عهده داد.
بیمه تامین اجتماعی اصلی ترین وظیفه سازمان تامین اجتماعی به حساب می آید.
هدف بیمه تامین اجتماعی پوشش نیروی کار کشور تامین آن ها در مقابل بیماری، از کار افتادگی و بازنشستگی است.

استانداردهای این بیمه بر اساس استاندارد های سازمان های بین المللی تامین اجتماعی مانند سازمان بین المللی کار تدوین می شود. در بیمه تامین اجتماعی ایران، حق بیمه تامین اجتماعی با مشارکت دولت، کارفرما و شخص بیمه شده پرداخت می شود.

محاسبه نرخ حق بیمه
حق بیمه چطور محاسبه می‌شود؟

در مشاغل عادی،
مجموع نرخ حق بیمه 30 درصد از کل حقوق و دستمزد و مزایا است.
30 درصد یاد شده شامل موارد زیر است:

20 درصد حق بیمه سهم کارفرما، که وظیفه قانونی پرداخت آن را بر عهدهٔ کارفرماست.

7 درصد حق بیمه سهم کارفرما، که وظیفه قانونی پرداخت آن بر عهده کارکنان است و معمولاً از دریافتی‌های ماهانه کارکنان کسر می‌شود.

3 درصد حق بیمه بیکاری، که این مورد نیز در عهده قانونی کارفرماست. (اعضا هیئت مدیره مشمول ۳%نیستند و بیمه بیکاری در زمان تصدی هیئت مدیره ندارند)

👇👇نکته مهم👇👇
 مدیران عامل از آن بی خبرند اینکه اگر شخصی در سالهای آخر اشتغال در سمت مدیر عامل شرکتی باشد و بازنشسته شود سقف مشمول را هم پرداخت کند طبق بخشنامه‌های تامین اجتماعی به هیچ وجه به وی سقف مستمری تعلق نخواهد گرفت، این عزیزان باید در ۵ سال آخر اشتغال سمت مدیر عاملی نداشته باشند.

آشنایی با حسابداری حقوق و دستمزد اهمیت زیادی در محاسبه حق بیمه دارد. در صورتی که حق بیمه به درستی محاسبه نشود می تواند مشکلات و مجازات های زیادی را به همراه داشته باشد.

سهم کارفرما و کارکنان در پرداخت حق بیمه
حق بیمه اختیاری چیست و چگونه محاسبه می شود؟

بیمه اختیاری یکی از انواع بیمه خویش فرما است که مربوط به افرادی است که تحت پوشش بیمه خاصی نیستند و مستقیما با عقد قرار داد با سازمان تحت پوشش قرار می گیرند. حق بیمه اختیاری شامل 27 درصد حقوق توافق شده را شامل می شود. علاوه بر این 27 درصد، دولت نیز 3 درصد از حق بیمه خویش فرما را طبق قانون تامین اجتماعی پرداخت می کند.
معافیت پرداخت حق بیمه بیکاری بازنشستگان و ازکارافتادگان، اتباع خارجی، بیمه‌های اختیاری و مشاغل آزاد

مثال: حداقل دستمزد روزانه در سال 97 مبلغ 370.423 ریال است.

پس حداقل دستمزد ماهانه برای ماه‌های 31 روزه برابر است با:

 370.423×31= 11.483.311

و مبلغ 1.100.000 ریال بن خواربار و 400.000 ریال حق مسکن نیز به مبلغ فوق اضافه می‌شود که سرجمع مبالغ فوق می‌شود:

11.483.113+ 1.100.000+ 400.000= 12.983.113

حق بیمه سهم کارفرما به میزان 23 درصد از مبلغ فوق و برابر است با: 2.986.116 ریال.

حق بیمه سهم کارکنان به میزان 7 درصد از مبلغ بالا و برابر است با: 908.818 ریال.

درصورتی‌که کارفرما مبالغ دیگری نیز به کارمند پرداخت کند که مشمول کسر حق بیمه باشد، این مبالغ نیز به مبالغ فوق افزوده می‌شود و در محاسبات لحاظ خواهد شد. حسابداران از نرم افزار حسابداری خدماتی برای محاسبه معافیت‌های حق پرداخت انواع بیمه استفاده می‌کنند.
حق بیمه قابل تعدیل چیست؟ آیا تعدیل در محاسبه حق بیمه تاثیر می گذارد؟

در بیمه نامه های بلند مدت که مدت بیمه چندساله است (مانند بیمه عمر) بیمه گذار از تعدیل استفاده می کند. با اینکه ارزش خدمات (مانند سرمایه عمر) در سال های بعد ممکن است از سال اول بیشتر باشد، اما مبلغ بیمه معمولا طبق قرارداد اولیه ثابت می ماند. برای اینکه در صورت بروز هر گونه حادثه ای، خسارت بر اساس ارزش روز پرداخت شود، معمولا مبلغی بین 10 تا 30 درصد به عنوان تعدیل در بیمه قرار می گیرد. حق بیمه قابل تعدیل براساس درصد تعدیل انتخاب شده در آینده افزایش پیدا می کند. محاسبه حق بیمه تعدیل شده مشابه حق بیمه ثابت است و تنها درصد انتخاب شده در آن اعمال می شود.
مزایای غیر مشمول مالیات – این مزایا مشمول مالیات نیستند!

فوق‌العاده مأموریت در صورتی که مرتبط با فعالیت شرکت و ۵۰ کیلومتر از محل اصلی شرکت دور و یا ناچار به توقف شبانه جهت انجام کار موقت باشد.

سنوات خدمت کارکنان
دو هفتم بیمه سهم کارگر
وجوه پرداختی بابت فوت، بازنشستگی، ازکارافتادگی، استعفای کارگر
وجوه پرداختی بابت حقوق ایّام مرخصی استفاده‌نشده حقوق‌بگیران
یک دوازدهم عیدی
دو دوازدهم مزایای غیر نقدی پرداختی به کارکنان
وجوه حاصل از بیمه بابت جبران خسارت بدنی و معالجه و امثال آن
پنجاه‌درصد مالیات حقوق کارکنان شاغل در مناطق کمتر توسعه‌یافته

وجوهی که کارفرما بابت هزینه معالجه کارکنان خود یا افراد تحت تکفل آن‌ها مستقیماً یا به‌وسیله حقوق‌بگیر به پزشک یا بیمارستان به استناد اسناد و مدارک مثبته پرداخت کند.

صد درصد حقوق کارکنان شاغل در مناطق آزاد تجاری

ذخایر حق بیمه چیست؟
آیا وجوه پرداختی بابت بازنشستگی مشمول مالیات می شوند؟

ذخایر حق بیمه شامل حق بیمه های دریافتی توسط بیمه کننده می شود که در آینده از محل آن هزینه های بیمه ای فرد بیمه شده پرداخت خواهد شد. برای مثال یک کارمند برای 30 سال حق بیمه صادره را می پردازد و این تمام این بیمه های پرداخت شده به عنوان ذخیره بیمه در نظر گرفته می شود. ذخیره بیمه، حق بیمه عاید نشده نیز می گویند. یکی از انواع ذخایر حق بیمه، ذخیره حق بیمه فنی است.

از ذخایر حق بیمه برای پرداخت حقوق بازنشگستی استفاده می شود. طبق قانون وجوه پرداختی بابت بازنشستگی از مزایای مشمول مالیات هستند و مالیات ندارند.
هزینه‌های درمانی کارکنان از موارد معاف از مالیات حقوق است!

توجه: هزینه‌های درمانی قابل کسر توسط کارفرما نیست و حقوق‌بگیر باید به‌عنوان یک مؤدی حقیقی مطابق ماده 87 قانون مالیات‌های مستقیم درخواست استرداد اضافه پرداختی بابت مالیات حقوقش را (در صورت وجود) کتباً مطالبه نماید.

توجه: مرجع اقدام در خصوص کسر هزینه‌های درمانی و مراقبت و توان‌بخشی معلولان و بیماران خاص و صعب‌العلاج، پرداختی توسط حقوق‌بگیران بابت معالجه خود و افراد تحت تکفل آنان، اداره امور مالیاتی محل دریافت مالیات بردرآمد حقوق آنان خواهد بود و حقوق‌بگیران می‌توانند پس از پایان سال انجام هزینه با ارائه نسخ اصلی گواهی و اسناد و مدارک تأییدشده مربوط به هزینه‌های مذکور در یک سال مالیاتی از اداره امور مالیاتی ذی‌ربط درخواست استفاده از تسهیلات مقرر در ماده 137 را بنمایند. (استنباط شده از بند 4 بخشنامه شماره 19418/4385/211 مورخ 1383/11/07 سازمان امور مالیاتی کشور)

آیا حق ماموریت از موارد مشمول مالیات است؟

حق مأموریت باید بر اساس سطح قانونی آن محاسبه شود و مازاد آن غیرقابل‌قبول است.

آیا حق اولاد مشمول بیمه است؟ حق اولاد مشمول مالیات می شود؟

یکی از سوالات پرتکراری که در زمینه موارد معافیت از بیمه برای بسیاری از افراد به وجود آمده است مسئله حق اولاد است. براساس قانون حق اولاد مشمول بیمه نیست. با این وجود، در صورتی که حق اولاد در فیش حقوق کارمند پرداخت شود، حق اولاد مشمول مالیات است. شرکت ها در هنگام ارسال لیست مالیات حقوق باید به این نکته توجه داشته باشند.

آیا حق مسکن مشمول بیمه است؟

حق مسکن جزو موارد معاف از بیمه و مالیات نیست. همانطور که در بخش موارد مشمول بیمه و مالیات اشاره کردیم هر هزینه ای که در فیش حقوقی به کارمند پرداخت می شود و جزو موارد معاف از بیمه نیست، از اقلام مشمول بیمه و مالیات به حساب می آید. به این ترتیب حق مسکن مشمول بیمه است. همچنین حق مسکن یکی از آیتم های مشمول مالیات حقوق نیز به حساب می آید.

آیا به سنوات مالیات تعلق
می‌گیرد؟

اگر سنوات خدمت کارکنان در پایان مدت قرارداد پرداخت شود و کارمند با شرکت تسویه نماید، مشمول مالیات نمی‌شود.
    
اگر پس از دریافت سنوات خدمت، کارمند در شرکت حضور داشته باشد مشمول مالیات می‌گردد.
    
دوهفتم بیمه سهم کارگر معاف است.
(بخشنامه شماره 19418/4385/211 مورخ 1383/11/07 سازمان امور مالیاتی کشور)
 
شرح کامل معافیت دوهفتم بیمه

آیا عیدی مشمول بیمه و مالیات است؟

طبق قانون، عیدی یا همان پاداش در صورتی که در چهارچوب تعیین شده توسط قانون کار باشد (3 برابر حداقل حقوق آن سال) از پرداخت حق بیمه معاف خواهد بود. البته به شرطی که از یک دوازدهم معافیت سالانه کمتر باشد از پرداخت مالیات نیز معاف خواهد بود.

اگر صاحب فروشگاه هستید می توانید با استفاده از نرم افزار فروشگاهی همکاران سیستم به سادگی عیدی های پرداخت شده به کارکنان را محاسبه و ثبت کنید.

موارد شامل مالیات در لیست حقوق و دستمزد

به‌صورت خلاصه تمامی اجزاء حقوق به‌جز مأموریت شامل مالیات است و مبنای محاسبه بر اساس جدول مالیاتی اداره دارایی است.

توجه: اگر شرکتی بن و خواربار را ماهیانه پرداخت نکند و کلیه مطالبات خواربار را یکجا و آخر هر سال تسویه کند در این صورت مالیات تعلق نمی‌گیرد.

توجه: بن و خواربار تا 2 دوازدهم میزان معافیت سالانه حقوق معاف است و مازاد آن باید محاسبه و در جدول لحاظ شود.
(به‌شرط پرداخت غیر نقدی)

توجه: بن و خواربار اگر به‌صورت نقدی پرداخت شود مشمول معافیت مالیاتی نمی‌شود.

توجه: مالیات عیدی همانند مالیات حقوق است،

یعنی تا سقف خاصی معاف و از آن رقم به بعد مشمول مالیات طبق جدول مالیاتی است.

حق بیمه صادره چیست؟
چه تاثیری در مالیات بیمه دارد؟

حق بیمه صادره هزینه‌ای است که شرکت بیمه کننده برای بیمه کردن افراد دریافت می کند.
حق صادره بیمه بر اساس نوع بیمه متغیر است.
هر یک از شرکت های بیمه ای بر اساس خدماتی که ارائه می کند، حق بیمه دریافت می‌نماید.

حق بیمه معوقه چیست؟
 آیا مشمول بیمه و مالیات می شود؟

زمانی که کارفرما از پرداخت حق بیمه یا بیمه کردن کارمندان خود شانه خالی، سازمان تامین اجتماعی با محاسبه حق بیمه معوقه کارفرما را مجبور به پرداخت حق بیمه می‌نماید.

تامین اجتماعی برای محاسبه حق بیمه معوقه، 30 درصد دستمزد فعلی کارمند یا کاگر را در نظر می گیرد و حق بیمه را به تعداد ماه های پرداخت نشده وصول می نماید.
حق بیمه معوقه نیز یکی از موارد مشمول بیمه و مالیات است که باید توسط کارفرما پرداخت شود.

فعالیت‌های مشمول معافیت حق بیمه سهم کارفرما

برخی از کارگاه‌ها که در حال حاضر تعداد آن‌ها به 38 صنف می‌رسد و با توجه به قانون معافیت حق بیمه سهم کارفرما از معافیت حق بیمه سهم کارفرما تا میزان 5 نفر کارگر برخوردارند. فهرست آن در ذیل آورده شده و شرایط آن با توجه به مصوبات هیئت وزیران مشخص شده است و درصورتی‌که لیست دستمزد و حق بیمه مربوطه را در مهلت مقرر به سازمان تسلیم و پرداخت نمایند، از پرداخت حق بیمه سهم کارفرما تا میزان 5 نفر کارگر معاف هستند و حق بیمه سهم کارفرمای این‌گونه کارگاه‌ها را دولت پرداخت می‌نماید.

فعالیت‌های تولیدی، صنعتی و فنی ذیل مشمول معافیت حق بیمه سهم کارفرما تا میزان 5 نفر کارگر می‌باشند:

آلومینیوم‌سازی و خم‌کاری اطاق‌سازی ماشین آهنگری، فلز تراشی (قطعه‌سازی)،حلبی‌سازی، تراشکاری انواع بافندگی پرورش ماهی پرورش و نگهداری دام و ماکیان ساخت و تعمیرات انواع پمپ آب تولید گازهای صنعتی و طبی و وسایل آتش‌نشانی ترازو، قپان و باسکول سازی تولید کنندگان تابلوهای فشار ضعیف و قوی برق شرکت‌های تعاونی تولیدی وابسته به ارگان‌های دولتی نظیر مرکز گسترش خدمات تولیدی و عمرانی کشور که فعالیت‌های آن‌ها جنبه تولیدی، صنعتی و فنی دارد. چاقو سازی تولید انواع چراغ خوراک‌پزی چاپخانه شامل: چاپ، حروف‌چینی، گراور سازی، کلیشه سازی، لیتوگرافی و انواع صحافی خبازی انواع دوزندگی (به غیر از کلاه دوزی چادردوزی، لحاف‌دوزی، دوزندگی اتومبیل)
درب و پنجره سازی ریخته‌گری
سراجی شامل: کیف و چمدان و کمر بندسازی و ساک سماور سازی صابون‌پزی کارگاه‌های صنایع‌دستی کارگاه‌های صنایع روستایی که فعالیت آن‌ها جنبه تولیدی، صنعتی و فنی داشته باشد فخاری قالب‌زنی تولید کنندگان قفل کاشی سازی و سرامیک‌سازی تولید کفش (کفاشی) ساخت و تولید انواع مخازن موزاییک‌سازی – بلوک سازی سازندگان میز و صندلی، کمد، قفسه، کابینت آشپزخانه
ساخت و تولید انواع ماشین‌آلات کشاورزی و وسایل و ادوات مربوطه و تعمیرات آن‌ها معادن سطح الارضی که جنبه کارگاهی دارند نمدمالی یخدان سازی
شرکت‌ها و اتحادیه‌های تعاونی روستایی و کشاورزی که جنبه تولیدی، صنعتی و فنی داشته باشند و واحدهای تولیدی کشاورزی ناشرین و مؤسسات انتشاراتی کارکنان شناورهای باری و صیادی در استان‌های جنوب کشور

حق بیمه قابل تعدیل چیست؟ آیا تعدیل در محاسبه حق بیمه تاثیر می گذارد؟

در بیمه نامه های بلند مدت که مدت بیمه چندساله است (مانند بیمه عمر) بیمه گذار از تعدیل استفاده می کند. با اینکه ارزش خدمات (مانند سرمایه عمر) در سال های بعد ممکن است از سال اول بیشتر باشد، اما مبلغ بیمه معمولا طبق قرارداد اولیه ثابت می ماند. برای اینکه در صورت بروز هر گونه حادثه ای، خسارت بر اساس ارزش روز پرداخت شود، معمولا مبلغی بین 10 تا 30 درصد به عنوان تعدیل در بیمه قرار می گیرد. حق بیمه قابل تعدیل براساس درصد تعدیل انتخاب شده در آینده افزایش پیدا می کند. محاسبه حق بیمه تعدیل شده مشابه حق بیمه ثابت است و تنها درصد انتخاب شده در آن اعمال می‌شود.
با تشکر
دکتر براتی