معرفی کتاب سقلمه
نام کامل کتاب Nudge که در فارسی با نام‌های سقلمه و «تلنگر» ترجمه شده است، Nudge: Improving Decisions about Health, Wealth, and Happiness می‌باشد. ریچارد تیلر و کاس آر سانستین در چهار فصل راه‌کارهای برآمده از علمِ اقتصادِ رفتاری برای جهت‌دهی درست مردم در مسائل اقتصادی را شرح می‌دهند. سقلمه درباره‌ی مسئله‌ی گسترده شدن گزینه‌های پیش‌روی انسان در همه‌ی مسائل و چگونگی انتخاب درست میان آن‌هاست.
تیلر در مصاحبه‌ای که با کمپانی آمازون داشت، درباره‌ی نام کتابش گفته است: « منظور ما از سقلمه، هرچیزی‌ست که تصمیم‌های ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به طور مثال یک تریای دانشگاهی می‌تواند به دانشجویان برای داشتن رژیم بهتر سقلمه بزند و برای این کار، سالم‌ترین غذاهای خود را در معرض دید قرار دهد. در حال حاضر ما فکر می‌کنیم که وقت آن رسیده که موسسات به همراه دولت، با به خدمت گرفتن علم انتخاب بیش از پیش کاربرپسند شوند و زندگی را برای مردم راحت‌تر کنند و به آن‌ها در راستای بهتر شدن زندگی‌های‌شان سقلمه بزنند.»
تیلر و سانستین معتقدند مردم به شکل فکر شده و براساس منفعت شخصی، تصمیم‌گیری نمی‌کنند. بلکه به دلیل نداشتن آگاهی لازم و ناتوانی در کنترل رفتارهای شخصی، دست به انتخاب‌های اشتباه می‌زنند. انتخاب‌هایی که در مقیاس بزرگ به اقتصاد جامعه آسیب می‌زند. آن‌ها در کتاب سقلمه با استفاده از علم روان‌شناسی، آمارهای جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی سعی می‌کنند تا اقتصاد رفتاری و علم انتخاب درست را میان مردم جا بیاندازند.
نظریه‌های مطرح شده در کتاب، به کاخ سفید راه یافت و سیاست‌مداران آمریکایی را به تغییر برنامه‌های اقتصادی واداشت. تغییری که صندوق بازنشستگی مردم را متحول کرد و باعث شد اموال مردم آمریکا در دوران بازنشستگی چند برابر شود.
کتاب سقلمه درباره‌ی چیست؟
سقلمه با مقدمه‌ای درباره‌ی نظریه‌ی معماری انتخاب شروع می‌شود. مولفان در مثال‌های مختلف، این نظریه را مطرح می‌کنند و معتقدند دولت نباید انتخاب‌های مردم را محدود کند، بلکه دولت‌ها باید به‌واسطه‌ی سیاست‌گذاری‌های درست، شرایطی فراهم کنند که مردم بتوانند تصمیمات درست را اتخاذ کنند.
کتاب با چهار بخش اصلی ادامه پیدا می‌کند. بخش اول با نام «انسان‌ها و ایکان‌ها»، شرح مفصلی از تفاوت‌های میان انسان و ایکان است. منظور از ایکان، موجوداتی شبیه به ربات است که با عقلانیت مطلق و ذهنی منطقی تصمیماتی بر پایه‌ی مبانی اقتصادی میگیرند تا مطلوب‌ترین نتیجه را دریافت کنند. همچنین سمت و سوی ذهنی افراد که باعث می‌شود تصمیم‌گیری‌های اشتباه و نادرست بگیرند، شرح داده می‌شود. در انتهای این بخش مفهوم کلی معماری انتخاب و تفاوت شیوه‌ی استفاده از آن به‌وسیله‌ی ایکان و انسان بیان می‌شود.
تیلر و سانستین در بخش دوم «یک فرضیه و دو پندار نادرست» و سوم با عنوان «معماری انتخاب در عمل» به صورت جزئی و موردی به نقد تصمیمات انسان در هزینه کردن و انتخاب‌های اشتباهی که آنی و نسنجیده گرفته می‌شوند، می‌پردازند. در این بخش‌ها ضمن تحلیل رفتار و دانش عمومی انسان‌ها، راه‌کارهایی برای بهبود شرایط جامعه و اخذ تصمیات کاربردی‌تر ارائه می‌شود.
محتوای اصلی فصل چهارم درباره‌ی آزادی انسان در تصمیم‌گیری، بالا بردنش دانش عمومی و بازبینی حق و سطح اختیارات مردم در انتخاب کردن است.
معرفی ریچارد تیلر
ریچارد تیلر Richard Thaler پژوهش‌گر، نویسنده و اقتصاددان مطرح و نام‌دار آمریکایی در سال 1945 متولد شد. او در خانواده‌ای یهودی رشد کرد و پس از اتمام دوره‌ی تحصیل در مدرسه، به دانشگاه رفت. تیلر مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا‌ی خود را در رشته‌ی اقتصاد درس خواند و پس از آن به تدریس در دانشگاه مشغول شد. او سال‌هاست در حوزه‌ی اقتصادِ رفتاری فعالیت می‌کند و پژوهش‌هایش را برای سیاست‌مداران، اقتصاددان‌ها، دانشجویان و مردم عادی تدوین کرده است.
ریچارد تیلر در سال 2008 کتاب سقلمه را در انتشارات «دانشگاه یِیل» منتشر کرد. او در این کتاب بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها و انتخاب‌های مردم را غیرعاقلانه و نسنجیده قلمداد می‌کند و تاثیر رفتارهای فردی بر اقتصاد جامعه را به شکلی گسترده شرح و بسط می‌دهد. این کتاب یکی از مهم‌ترین آثار به نگارش درآمده در حوزه‌ی اقتصاد و همچنین کارنامه‌ی این نویسنده است. کتاب سقلمه توجه نظریه‌پردازان و مردم را به خود جلب کرد و پرفروش‌ترین کتاب نیویورک تایمز در سال 2008 شد.
از دیگر آثار او می‌توان به کتاب‌های «کج‌رفتاری»، «روان‌شناسی انتخاب»، «اقتصاد شبه عقلانی» و «فرضیههای اقتصادی» اشاره کرد.
مولف کتاب سقلمه؛ برنده نوبل اقتصاد
در سال 2017 برای تقدیر از تلاش و فعالیت تیلر در زمینه‌ی اقتصاد، جایزه‌ی نوبل اقتصاد به او اهدا شد. «پِر استرومبرگ»، یکی از داوران کمیته‌ی نوبل درباره‌ی ریچارد تیلر گفته است: «یافته‌های ریچارد تیلر الهام‌بخش بسیاری از پژوهش‌گران دیگر شده تا جا پای او بگذارند و همچنین راه را برای شاخه‌ای جدید در اقتصاد باز کرده است که ما به نام اقتصاد رفتاری می‌شناسیم.»
خبرگزاری «بلومبرگ» درباره‌ی تصمیم‌گیری کمیته‌ی نوبل نوشت: «جایزه‌ی نوبل تلاش می‌کند تا تحقیقات مهم را با پیامدهای مهم، شناسایی کند. اما ریچارد تیلر که جایزه‌ی نوبل را دریافت کرد، شاید نخستین کسی باشد که تاثیر مالی بر دستمزد و حقوق میلیون‌ها نفر از مردم داشته است.»
تیلر هنگام گرفته جایزه گفت: «به نظرم مهم‌ترین جنب از تاثیرات پژوهش من، پذیرش این واقعیت است که انسان‌ها یکی از عوامل مهم در تعیین وضعیت اقتصادی هستند و الگوهای اقتصادی باید این عامل را در نظر بگیرند.» این نویسنده و اقتصاددان آمریکایی قول داد جایزه‌ی یک میلیون دلاری‌اش را به غیرمنطقی‌ترین شکل ممکن خرج کند!
معرفی کاس آر سانستین؛ حقوقدانی که به کاخ سفید راه یافت
کاس رابرت سانستاین، حقوق‌دان و محقق برجسته‌ی آمریکایی در سال 1954 در ماساچوست به دنیا آمد. او فارغ‌التحصیل رشته‌ی حقوق از دانشگاه هاروارد است و پژوهش‌های بسیاری در حوزه‌ی حقوق قضایی، حقوق جزا، حقوق محیط زیست و اقتصاد انجام داده است.
سانستاین به مدت 27 سال در دانشکده‌ی حقوق دانشگاه شیکاگو و پس از آن در دانشکده‌ی حقوق دانشگاه هاروارد تدریس کرد. از سال 2009 تا 2012 مسئول دفتر اطلاعات و روابط قانونی کاخ سفید در دوران ریاست جمهوری «باراک اوباما» بود. مقاله‌هایی که کاس سانستاین از سال 2009 تا 2013 تدوین کرد، در پژوهش‌های دانشجویان و نظریه‌پردازان زیادی مورد استفاده قرار گرفت.
او علاوه بر نگارش کتاب سقلمه همراه با ریچارد تیلر آثار بسیاری در زمینه‌ی حقوق و اقتصاد نوشته است. انتشارات دانشگاه شیکاگو اولین کتاب او با نام «فمینیسم و تئوری‌های سیاسی» را در سال 1990 منتشر کرد. از آثار دیگر او می‌توان به «طرح دموکراسی، قانون اساسی چیست؟» که در سال 2001 از سوی دانشگاه آکسفورد به چاپ رسید و کتاب «تطابق، قدرت تاثیرگذاری اجتماعی» اشاره کرد.
ترجمه و انتشار کتاب سقلمه در ایران
انتشارات «هورمزد» کتاب سقلمه را در سال 1396 با ترجمه‌ی «مهدی مدآبادی» منتشر کرد. «مهدی حبیب‌الهی» با همکاری «بهاره شیرزادی» و «کوثر ایزک‌شیریان» برگردان دیگری از این اثر را به فارسی ترجمه کرد. این ترجمه در سال 1397 از سوی انتشارات «شفاف» منتشر شد.
در بخشی از کتاب سقلمه می‌خوانیم
بسیاری از طرفداران انتخاب آزادانه هرگونه قیم‌مآبی را رد می‌کنند. آن‌ها می‌خواهند دولت به شهروندان اجازه دهد خودشان انتخاب کنند. توصیه برای «سیاست‌گذاری استاندارد» حاصل این طرز تفکر است. در این شیوه، تا حد ممکن، به افراد گزینه‌های بیشتری برای انتخاب داده می‌شود و سپس به آن‌ها اجازه داده می‌شود همانی را برگزینند که بیشتر می‌پسندند؛ آن هم با کمترین مداخله یا سقلمه‌ی ممکن از جانب دولت. خوبی چنین طرز تفکری در این است که برای بسیاری از مشکلات پیچیده، راه‌حل ساده‌ای عرضه می‌کند؛ یعنی، به حداکثر رساندن حق انتخاب‌ها از نظر تعداد و تنوع؛ همین و بس!
این نوع سیاست‌گذاری در بسیاری از حوزه‌ها، از آموزش و پرورش گرفته تا طرح بیمه‌ی داروهای تجویزی، جای خود را باز کرده است. در بعضی محافل عبارت «فقط انتخاب‌ها را به حداکثر برسان» تبدیل به شعار در سیاست‌گذاری شده است؛ حتی گاه این‌گونه تصور می‌شود که تنها جایگزین این شعار، حکمی دولتی است که آن هم به عنوان «جامه بر قامت همه» به مسخره میگیرند.
آن‌هایی که طرفدار شعار «فقط انتخاب‌ها را به حداکثر برسان» هستند، متوجه فاصله‌ی زیاد این سیاست‌گذاری و حکم دولتی نشده‌اند. آن‌ها یا مخالف قیم‌مآبی‌اند یا اینکه فکر می‌کنند مخالف آن هستند و به سقلمه‌ها شک دارند.
به عقیده‌ی ما، تردید آن‌ها بر مبنای فرض اشتباه و دو بردشت نادرست است. فرض اشتباه این است: تقریبا همه‌ی مردم در همه‌ی اوقات، گزینه‌هایی را انتخاب می‌کنند که بیشترین منفعت را برایشان دارد یا حداقل از گزینه‌هایی که دیگری به جای آن‌ها انتخاب می‌کند بهتر است. ما ادعا می‌کنیم این فرض به وضوح از بنیان نادرست است و گمان نمی‌کنیم هیچ‌کس بر اساس تعقل آن را باور کند.
